Trong phòng thí nghiệm

Axit Nitric HNO3 được dùng làm thuốc thử chính cho quá trình Nitrat hóa (bổ sung một nhóm Nitro), điển hình là một phân tử hữu cơ. Ngoài ra, nó cũng thường được sử dụng với vai trò như một tác nhân oxy hóa mạnh.

Tại phòng thí nghiệm trường học, Axit Nitric được dùng để tiến hành các thí nghiệm liên quan đến việc thử Clorit. Cụ thể là cho Axit Nitric tác dụng với mẫu thử, sau đó cho dung dịch AgNO₃ vào để tìm kết tủa trắng của bạc clorua.

Trong trong công nghiệp:

– Axit nitric nồng độ 68% được sử dụng để điều chế thuốc nổ gồm Trinitrotoluen (TNT), Nitroglycerin Cyclotrimethylenetrinitramin (RDX).

– Ở nồng độ 0,5 – 2%, Axit Nitric được sử dụng để làm hợp chất nền nhằm kiểm tra xem trong dung dịch có tồn tại kim loại không. Kỹ thuật này được gọi là ICP-MS và ICP-AES.

– Trong ngành luyện kim, xi mạ và tinh lọc, người ta cho HNO₃ tác dụng với HCl để tạo ra dung dịch nước cường toan có khả năng hòa tan vàng và bạch kim.

– HNO₃ được sử dụng để sản xuất bột màu, sơn, các chất hữu cơ, thuốc nhuộm vải và thuốc tẩy màu. 

– Dùng để sản xuất Nitrobenzen – tiền chất sản xuất Anilin và các dẫn xuất Anilin với nhiều ứng dụng quan trọng trong sản xuất sợi Aramid, bọt xốp Polyurethane và dược phẩm.

– Axit Nitric nồng độ thấp (khoảng 10%) thường được dùng để nhân tạo maple và gỗ thông. Màu được tạo ra là màu vàng xám rất giống với gỗ hoàn thiện hoặc gỗ cũ.

– Là hợp chất trung gian dùng để sản xuất bọt xốp Polyurethane mềm và các sản phẩm Polyurethane khác, ví dụ như các chất bịt kín, chất kết dính, chất bọc phủ và chất đàn hồi, xuất phát từ nguyên liệu Toluene Diisocyanate.

– Dùng làm chất tẩy rửa bề mặt kim loại và các đường ống trong các nhà máy sữa.

– Loại bỏ các tạp chất và cân bằng lại độ pH tiêu chuẩn của nước. Trong xử lý nước thải, HNO₃ được dùng để trung hòa những loại nước thải có nồng độ quá cao, đồng thời loại bỏ hầu hết các kim loại có trong nước thải.

– Sử dụng trong sản xuất phân bón, chủ yếu là phân đạm, các muối nitrat ngành phân bón như Ca(NO₃)₂, KNO₃,…